Publicatie Persberichten oud

Friesch Dagblad 12 maart 2015 : NAM wil oude gasput Ternaard gaan benutten

Financieel dagblad 23 maart 2013 : NAM mag gaswinning Wadden uitbreiden

Leeuwarder courant 1 maart 2013 : Friese gaswinning gaat door ondanks extreme bodemdaling

Leeuwarder courant 12 februari 2009 : Burger slecht verzekerd voor bodemdaling

Leeuwarder courant 19 november 2008 : Zwakke positie Wetterskip tegenover delfstofwinners

Leeuwarder courant 31 oktober 2008 : Weer stemmen over gasboringen bij Ee

Leeuwarder courant 11 december 2007 : Houtenbos verbijsterd over dalingscijfers

Dagblad van het Noorden 16 augustus 2007 : NAM trekt zich terug uit gasvelden

Dagblad van het Noorden 16 november 2004 : Forum neemt wantrouwen niet weg in Middelstum

Dagblad van het Noorden 9 december 2003 : Meent en NAM

NRC 8 juni 2002 : Het eigen gelijk van de NAM

Leeuwarder courant 15 november 1997 : Dongeradeel krijgt van NAM negen ton

Leeuwarder courant 24 oktober 1997 : Oppervlaktewater in deel Friesland verzilt

Leeuwarder courant 11 april 1995 : Bodem Anjum zakt hooguit decimeter

Leeuwarder courant 7 december 1993 : NAM steekt ƒ 100 miljoen in gas Anjum

Leeuwarder courant 21 april 1993 : NAM : gasvondst bij Anjum is veel groter

Leeuwarder courant 4 maart 1993 : Affakkelen Anjum stuit op problemen

Nieuwsblad van het Noorden 3 februari 1993 : Nieuw gasveld levert staat 3 miljard op
Friesch Dagblad 12 maart 2015
NAM wil oude gasput Ternaard gaan benutten
Ternaard - De Nederlandse Aardolie Maatschappij, onderdeel van Shell, is van plan over enkele jaren gas te gaan winnen vanaf de bestaande locatie in Ternaard. De NAM boorde hier al in 1991 een put, maar vond toen de hoeveelheid gas te klein om hem rendabel te exploiteren.

Dorpsbelang Ternaard is al een jaar op de hoogte van het voornemen. " En we zijn er blij mee. Het gas op het fornuisje moet toch branden ", laat voorzitter Ellen Tabak weten.

Niettemin zal de provincie Friesland een negatief advies geven. De provincie wil geen nieuwe gaswinning meer.
Kort geleden heeft de provincie het ministerie van Economische Zaken verzocht de door NAM gevraagde omgevingsvergunning voor de bouw van een boorkelder in Blije te weigeren. 		De NAM wil daar "een blok van bestaande velden" aanboren, zegt woordvoerder Henk Heeringa. In Blije wordt al meer dan vijftig jaar gas gewonnen. De NAM hoopt er in 2016 te kunnen boren.

Verder is de NAM verder van plan nog dit jaar een nieuwe put aan te boren vanuit Moddergat. De vergunningen daarvoor zijn al binnen. Meer plannen heeft de NAM op dit moment niet, verzekert Heeringa. Hij wijst erop dat het rijksbeleid is de ongeveer 175 kleine gasveldjes in Nederland aan te boren. Samen zijn die goed voor 30 procent van de gasproductie, de rest komt uit het veel grotere gasveld in Slochteren.
Financieel dagblad 23 maart 2013 door Joep Westerveld
NAM mag gaswinning Wadden uitbreiden
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) mag in de komende 20 jaar 15 miljard kubieke meter extra gas winnen onder en rondom de Waddenzee.
Minister Henk Kamp van Economische Zaken heeft daarvoor de vergunning aangepast. De productie wordt hiermee op sommige plaatsen verdrievoudigd, zo meldt het NRC Handelsblad. Het gaat om gaswinning bij Lauwersoog, Vierhuizen,

Affakkelen van gas bij gasbehandelingsstation Groningen
Moddergat, Anjum en Ameland. Een woordvoerder van de NAM laat tegen de krant weten dat de productie inmiddels is verhoogd.

Bodemdaling
Volgens berekeningen van het bedrijf zal de bodemdaling in de Waddenzee, als gevolg van de nieuwe gaswinning, onder de 6 millimeter per jaar blijven. De NAM, een joint venture van Shell en Exxon Mobile, moet hiervoor elk jaar verantwoording afleggen aan een "auditcommissie". Als de bodemdaling toch de afgesproken grens overschrijdt, dan wordt de productie direct teruggeschroefd of gestopt.

Groningen
Zowel de NAM als het ministerie van Economische Zaken laat weten dat de extra gasproductie in het Waddengebied niet zal leiden tot minder gaswinning in Noord Groningen. De discussie over het tempo waarin het Groninger gasveld wordt ontgonnen, ontbrandde eind januari na een dringend advies daartoe van Staatstoezicht op de Mijnen. Deze inspectiedienst van de overheid concludeerde dat het aantal aardbevingen de afgelopen jaren sterk is toegenomen door de toegenomen gasproductie in Groningen. Ook is er meer kans op zwaardere aardbevingen.

Naschrift redaktie FGD :
Onderstaand commentaar is overgenomen van website bodemdaling.houtenbos.org :
"In juni 2013 stemde minister Kamp in met snellere winning van 3 maal zoveel gas van onder het Wad als in 2007 vergund. Verschillende partijen tekenden beroep aan bij de Raad van State. De pleitnota, geschreven ter ondersteuning van dit beroep vindt U onder Beroep gaswinning Waddenzee 31-07-2013.pdf. Door een ernstige onaangekondigde beperking van de spreektijd kon de nota niet als geheel worden ingebracht."
Leeuwarder courant 1 maart 2013
Friese gaswinning gaat door ondanks extreme bodemdaling
Leeuwarden - De sterke bodemdaling bij Friese projecten is voor de NAM geen beletsel voor nieuwe gaswinningsprojecten

Volgens oud NAM-medewerker Adriaan Houtenbos doet de NAM niets met de sterker dan verwachte bodemdaling bij een aantal projecten. Het gaat om gaswinning op Ameland, in de Waddenzee bij Nes en Moddergat en rond het Lauwersmeer. Ook bij velden bij Suwâld en Franeker blijkt dit geen belemmering.
Hij maakt zich hier ernstig zorgen over. Eerder maakte Houtenbos bekend dat de bodemdaling in de genoemde projecten veel sterker is dan verwacht. Ook stopt de daling niet als de gaswinning stopt of verminderd wordt.
Houtenbos deelt de bezorgdheid van gedeputeerde Sietske Poepjes over het risico op aardbevingen. 		Hoewel de velden in Friesland in omvang veel kleiner zijn dan die in Groningen, is volgens hem het risico op bevingen niet afwezig. "Een vierkante kilometer is even risicovol als de grote Groninger velden."
Wel wijst hij erop dat bodemdalingen en bevingen niet rechtstreeks met elkaar in verband staan. Sterke bodemdaling hoeft geen beving te veroorzaken. "Hooguit kun je zeggen dat ze beide dezelfde oorzaak hebben", aldus Houtenbos. In Friesland zijn onder andere op Ameland al lichte bevingen geweest.
De door Houtenbos aangeleverde gegevens worden niet bestreden door de NAM. Toch gaat de gaswinning onverminderd door. Dat de Friese bodemgesteldheid anders is dan die in Groningen is niet van invloed. "De winning vindt in dezelfde bodemlaag plaats."
Leeuwarder courant 12 februari 2009.
Burger slecht verzekerd voor bodemdaling
Dokkum - Inwoners van Dongeradeel moeten beter worden beschermd tegen bodemdaling door gaswinning in de regio. Met toekomstige schade aan gebouwen en andere eigendommen van particulieren is amper rekening gehouden. Er zijn alleen compensatieregelingen voor schade aan gemeentelijke bruggen en gebouwen.
Te gek voor woorden, vonden de meeste raadsleden gisteravond tijdens de vergadering van de commissie grondgebied. In een rapport van ingenieursbureau Tauw, dat in opdracht van de gemeente en op kosten van van de Nederlands Aardolie Maatschappij (NAM) is opgesteld, is volgens hen de 'gewone man' vergeten.
De pas aangetreden wethouder Klaas de Graaf moest de raadsleden gelijk geven. Het had hem ook verbaasd dat particulier eigendom zo slecht 'verzekerd' is.
Een aantal partijen zei verder onaangenaam verrast te zijn
 door de zogeheten omgekeerde bewijslast. De gemeente moet, zoals het nu staat, aantonen dat eventuele schade het gevolg is van de gaswinning. Heel raar, oordeelde de commissie.
De commissieleden schrokken ook van de zin in het rapport dat rekening moet worden gehouden " met een aanzienlijke gemeentelijke bijdrage bij het herstel van schade door bodemdaling ".
Volgens de raadsleden is enkel de NAM aansprakelijk voor de schade. Wethouder De Graaf beloofde over al deze zaken in overleg te gaan met Tauw en de NAM.
Leeuwarder courant 19 november 2008 door Jan van der Baan
Zwakke positie Wetterskip tegenover delfstofwinners
Wetterskip Fryslân vaart veel te veel op het kompas van de olie- en gasmaatschappijen. Dat blijkt uit de recente geschiedenis en het verzwakt de positie van het Wetterskip.

Bij aanvang van de gaswinning in Groningen (1971) verklaarde Frank Duut, voorlichter van de NAM, dat er geen verband bestond tussen gaswinning en bodemdaling. Dat bleek al spoedig onwaar te zijn. Al een jaar later schrok Groningen van de dalingscijfers, maar moest de provincie volgens de NAM de schade zelf betalen. Na jarenlange juridische strijd ontving Groningen in 1984 650 miljoen om de waterstaatkundige werken aan te passen.
Het verloop in Fryslân ten aanzien van de afhandeling van schade als gevolg van de delfstofwinning en de onderhandelingspositie van de Friese overheden in dezen versus de oliemaatschappijen is nog zwakker verlopen. De provincie en het Wetterskip lieten het commentaar op de nadelige bevindingen van de winning - vertolkt door onder meer de Wurkgroep Gaswinning Boarnsterhim - graag over aan de voorlichter van de NAM en zo voeren ze blindelings op het kompas van de delfstofwinner.
Eigen zelfstandig onderzoek liet men achterwege en voor zover er onderzoeken plaatsvonden gebeurde dat onder heimelijke regie van oliemaatschappijen. Zo kon het gebeuren dat na drie onbevredigende onderzoeken het meest recente onderzoek van TNO - dat over de schadegevallen in het Grouster Leechlân handelde - opnieuw gemanipuleerd werd. Dit door onder meer het gebruik van onvolledige door de NAM verstrekte kaarten van de ondergrond. Bovendien door het onderzoek te beperken tot de eerste 50 meter van de ondergrond. Wetterskip Fryslân accepteerde zonder enige vorm van kritiek de eindconclusie van het rapport. Dit sloot de schade door delfstofwinning uit.
Dit alles ondanks de ernstige, wetenschappelijk aangedragen bezwaren die de vertegenwoordiger van de Wurkgroep - als geoloog - naar voren had gebracht in de begeleidingscommissie.
Ook levert het Wetterskip te weinig weerwoord als het gaat om het verlenen van concessies, omdat de geologische kennis onvoldoende aanwezig is bij het Wetterskip. Om die reden zou het Wetterskip er goed aan doen om dit tekort aan kennis aan te vullen door het in dienst nemen van onafhankelijke geologen en geodeten.
Bovendien is het wenselijk een meldpunt voor schade in het leven te roepen, zodat in ieder geval duidelijk wordt waar en in welke mateschade door winning wordt veroorzaakt. Nu laat men de gedupeerden geheel in de kou staan en blijft het onduidelijk aan wiens zijde het Wetterskip staat.
Zo kon het gebeuren dat de winning in Noardwest-Fryslân uit de hand liep door gebrek aan kennis en slaagde de NAM erin om - tegen alle regels in - haar hogedrukpersleiding van Lauwersoog naar Anjum in het dijklichaam van het Lauwersmeer aan te leggen. Dit doordat het Wetterskip op het kompas van de NAM-gegevens voer. Koerswijziging zou het Wetterskip en zodoende de burgers veel geld besparen.

Jan van der Baan is voorzitter Noordelijke Overleggroep Bodemdaling en Bodemtrillingen (Willem Betongroep) en lijsttrekker Partij voor het Noorden bij de waterschapsverkiezingen
Leeuwarder courant 31 oktober 2008
Weer stemmen over gasboringen bij Ee
Dokkum - De gemeenteraad van Dongeradeel is in meerderheid tegen gasboringen door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) aan de Tibsterwei bij Ee. Toch kan de NAM nog even wachten met het indienen van een protest hiertegen bij de gemeentelijke bezwarencommissie. Omdat twee PvdA'ers en een FNP'er gisteren afwezig waren, leverde de stemming een "gelijkspel" op.
Negen raadsleden (van CDA en ChristenUnie) zijn voor de boringen, evenveel tegen (PvdA, FNP, VVD en Algemeen Belang Dongeradeel). Over een maand, tijdens de volgende raadsvergadering, wordt er opnieuw gestemd. 		De raad stemde over het verlenen van een vergunning aan de NAM voor de bouwactiviteiten en tegelijk over een wijziging van het bestemmingsplan. Bij zo'n wijziging kan de gemeente zorgen over en onderzoek naar eventuele bodemdaling meenemen.
De raadsleden hebben feitelijk niets te vertellen over de boringen. Dit is rijksbeleid en -belang. Mocht de NAM ook bij de gemeentelijke bezwarencommissie aan het kortste eind trekken, dan is de kans aanwezig dat of de provincie of "Den Haag" ingrijpt en het sein alsnog op groen zet. Zo niet, dan wint de oliemaatschappij deze zaak waarschijnlijk via de rechter.
Leeuwarder courant 11 december 2007
Houtenbos verbijsterd over dalingscijfers
Franeker - De cijfers over bodemdaling door gaswinning die vorige week door het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zijn gepresenteerd aan de Friese bestuurders, verbijsteren Adriaan Houtenbos. De klokkenluider en gepensioneerd NAM ingenieur zegt dat het SodM verkeerde berekeningen gebruikt om de meetgegevens te duiden.
Houtenbos veroorzaakte afgelopen voorjaar onrust, nadat hij op basis van dezelfde meetgegevens als het staatstoezicht tot een veel sterkere bodemdaling kwam dan het rijk. Hij blijft bij zijn methode. " De onderbouwing van het SodM bestaat voor 95 procent uit theoretische gegevens. 		Metingen sluiten ze grotendeels uit, omdat die niet passen binnen hun theoretische bevindingen. Verder gaat het SodM uit van natuurlijke bodemdaling, terwijl bodemdaling in zestig jaar voor de gaswinning niet heeft plaatsgevonden. Het kan dus nooit zo zijn dat natuurlijke bodemdaling een belangrijke oorzaak is van de totale bodemdaling. "
Vorige week gaf het SodM aan dat de bodemdaling door gas niet meer dan 9 tot 10 cm bedraagt. De totale daling is 22 cm, waarvan dus een groot deel door natuurlijke daling wordt veroorzaakt, aldus SodM.
Dagblad van het Noorden 16 augustus 2007
NAM trekt zich terug uit gasvelden
Meer dan duizend banen weg
Assen (GPD) - De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) stoot de winning van aardgas en olie uit de kleine velden af. Hierdoor zou de NAM in het extreemste scenario krimpen van 1800 medewerkers naar 450 tot 600 personeelsleden. In eerste instantie gaat het om vier platforms, op langere termijn gaat het om meer - mogelijk zelfs alle - kleine velden.
Volgens het Plan "NAM 2020" houdt het bedrijf alleen de gaswinning in het Groningenveld in eigen beheer, evenals de ondergrondse gasopslag in Grijpskerk en Langelo. Verder wil de NAM zich concentreren op de mogelijk hernieuwde oliewinning in Schoonebeek en misschien op CO2-opslag.

In Friesland wint de NAM gas in Nes (Dongeradeel), Moddergat, Ameland, Anjum, Appelscha, Blije, Kollum, Metslawier, Munnekezijl, Jistrum en Suwald. Voor 2012 wordt gestart in Lauwersoog, Surhuisterveen, Hollum, Ternaard en Oppenhuizen. 		De gasvelden en platforms worden afgestoten uit kostenoverwegingen. Veel kleine velden zijn aan het eind van hun levenscyclus. Om het resterende gas te winnen, zijn grotere investeringen nodig. Deze zijn strijdig met de rendementseisen van Shell, samen met ExonMobil eigenaar van de NAM.

De velden zijn voor kleinere, vooral Engelse exploitanten nog wel aantrekkelijk, omdat deze goedkoper werken en genoegen nemen met een lagere winst. De vakbonden zijn terughoudend in hun commentaar, omdat zij de personele consequenties nog niet kennen, aldus CNV-bestuurder Heino Smedes.
Dagblad van het Noorden 16 november 2004 door Mick van Wely
Forum neemt wantrouwen niet weg in Middelstum
Middelstum | De scheuren in Lopster huizen hebben niets te maken met gaswinning ? Dat gaat er bij de inwoners van de gemeente niet in. Evenmin als er een blik wetenschappers met indrukwekkende tabellen en foto's wordt opengetrokken. Op de infoavond over bodemdaling in Middelstum waren de toehoorders net als vorig jaar vooral sceptisch en wantrouwend.
Zo'n 150 inwoners trokken gisteravond naar dorpshuis Vita Nova. Vorig jaar was er een informatieavond naar aanleiding van de aardbevingen in het gebied. Er waren toen veel vragen over de oorzaken van bodemdaling. Het leek burgemeester Albert Rodenboog en de provincie daarom nuttig om daar een speciale avond aan te wijden. Met wetenschappers van de Technische Universiteit Delft, mensen van de NAM en specialisten van de provincie.

Verband
F. Barends van de TU Delft wilde vooral duidelijk maken dat er geen onomstotelijk verband is tussen schade aan huizen en gaswinning. "De bodem daalt over een breed oppervlak. Dus de grond waarop een huis staat, zakt gelijkmatig", zei hij. Dat bodemdaling niet iets puur Gronings is, toonde Barends aan met foto's en tekeningen van locaties in Italië en het westen van het land. Tot ergernis van de bezoekers.

Wazig
"Wat een wazig verhaal. Wat interesseert mij de toren van Pisa en de situatie in Friesland ? We wonen hier toch in Middelstum ? De wetenschappers draaien erom heen. Je hoort de zaal morren van ontevredenheid", zei A. Teunissen uit Eenum. Coby Westerveld uit Westeremden verliet in de pauze de zaal. "Hier schiet je niks mee op. We willen informatie over de gasbel hier, niet over de situatie elders in het land." Ger van Dam uit Loppersum genoot wel van de informatieavond. "De wetenschappers geven een objectief verhaal over wat er gebeurt in de Nederlandse bodem."
Dagblad van het Noorden 9 december 2003 door Piter Bergstra
Meent en NAM
Aardbevingen, Noord-Groningen in rep en roer, een informatieavond in Middelstum met 400 ongeruste bewoners. Statenleden vragen om objectief onderzoek omdat ze de NAM niet vertrouwen. Het doet me terugdenken aan Meent van der Sluis.
Opa vertelt. Ik herinner me als de dag van gisteren hoe NAM-spreekbuis Frank Duut het Drentse PvdA-statenlid Van der Sluis voor gek verklaarde. Die bestond het te beweren dat de gaswinning aardbevingen veroorzaakt. Het is zo'n vijftien jaar geleden. De Drent was geograaf, voor Duut voldoende om hem te kwalificeren : "Die man is geen geoloog, hij weet niet waar hij over praat."
Een paar jaar en een onderzoekscommissie later kwam het hoge woord er uit : de aardbevingen in het Noorden waren toch een gevolg van gaswinning. Het resultaat is dat de NAM nu schadevergoedingen moet uitkeren aan huizenbezitters. Met dank aan de taaie onverzettelijkheid van Meent van der Sluis.
Nooit gehoord dat Duut excuses aanbood. Hij handhaafde zijn openbare weerzin tegen Meent, die onverdroten voortstreed. Hij had inmiddels een clubje geestverwanten om zich heen verzameld, de Drents-Gronings-Friese actiegroep Willem Beton. Nu kwam hij met de theorie dat de de bodemdaling zich veel ongelijkmatiger voltrekt dan de NAM beweert en daardoor forse schade aan woningen veroorzaakt. Uiteraard weer onzin volgens de NAM.
In die periode kwam het Onafhankelijk Geologen Platform op, dat een objectieve positie wilde innemen tussen de geologen van de NAM en Meent van der Sluis c.s. Daar zat Peter van der Gaag in. En zie, na de aardbevingen in Noord-Groningen dook de Rotterdammer opnieuw op. Nu met een theorie over 'zwelklei'.
Verdomd, die is er ook nog, dacht ik. Van Van der Sluis kan ik dat niet zeggen. Hij is overleden aan een hartkwaal en verdient een standbeeld. Willem Beton bestaat nog. Frank Duut is inmiddels voorlichter van de gemeente Stadskanaal. Vorige week in Middelstum voerde een ander namens de NAM het woord.
De statenleden Ingrid Mortiers (PvdA) en Marijke Folkerts (GroenLinks) willen een onafhankelijke commissie, die moet uitzoeken wat de risico's van gaswinning zijn. Ze willen niet afgaan op beweringen van de NAM. Daar hebben ze gelijk in. Het feit dat Duuts opvolger in Middelstum consequent sprak van aardtrillingen in plaats van aardbevingen spreekt boekdelen. Treur heet de man. Ik kan me er iets bij voorstellen.
NRC 8 juni 2002 door Jaco Alberts en Karel Berkhout
Het eigen gelijk van de NAM
Aardgas is een motor achter van de economie, maar het 'gasgebouw', waarin overheid en oliemaatschappijen sinds lang samenwerken, vertoont scheuren. De gaswinning heeft zijn vanzelfsprekendheid verloren : bij de kabinetsformatie blijkt de winning van het waddengas een omstreden kwestie.
Deel één van een serie : hoe de NAM zich lokaal geliefd maakte, maar landelijk vastliep.
Achter de grasbegroeide dijk op het eiland Ameland, waar met vloed de Waddenzee tegenaan klotst, ligt een plak asfalt ter grootte van een voetbalveld. Verboden toegang, staat er op het hek, eigendom van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Dit is een productielocatie, vanwaar vroeger putten zijn geboord voor de gaswinning onder de Waddenzee. Het symboliseert het succes én de mislukking van de NAM in het grootste natuurgebied van Europa.

Succes, want de NAM heeft van de lokale bestuurders de productielocatie mogen aanleggen op Ameland - zoals ze al meer dan een kwart eeuw ruim baan kreeg op het Waddeneiland. Mislukking, want de NAM mag van de Tweede Kamer vooralsnog geen nieuw gas winnen onder de Waddenzee. De plak asfalt vertelt zo het verhaal van de NAM-lobby, die lokale bestuurders en burgers voor zich wist te winnen, maar is vastgelopen in de landelijke politiek.

Rond het boren in de Waddenzee is het opnieuw spannend. Door de val van het paarse kabinet is het door de Tweede Kamer aangenomen boorverbod blijven liggen, en het is nu tot 'controversieel onderwerp' verklaard. Een nieuw kabinet zal een besluit over de Waddenzee moeten nemen. Bij de formatie afgelopen week bleek dat de partijen het er niet over eens zijn.

Bij het grote publiek is de NAM altijd een grote onbekende gebleven. Landelijk heeft het bedrijf 'een laag profiel', zo zegt de NAM zelf. En dat is vreemd. Als dochter van het Nederlands-Britse Koninklijke/Shell en het Amerikaanse ExxonMobil exploiteert de onderneming al veertig jaar de grootste gasvelden van Europa, die onder Nederland. Aardgas dat lang de belangrijkste motor achter de Nederlandse welvaart is geweest.

In de noordelijke provincies is het bedrijf echter allerminst onbekend. De NAM is er al actief sinds in jaren zestig gas werd ontdekt bij Slochteren. En in Assen staat het hoofdkantoor. Dat betekent behoorlijk wat banen in een regio die van oudsher wordt gekweld door werkloosheid. "Het is een groot goed dat ze er zijn", zegt Margreeth de Boer, oud-commissaris van de koningin in Drenthe. "Je moet er toch niet aan denken dat Drenthe de NAM niet had."

NAM betekent naast banen echter ook boren, op talloze plekken in de bodem van Noord-Nederland. Dus weken lang een boortoren in de 'achtertuin' van de bewoners, vrachtwagens die af en aan rijden, bouwlawaai, vervolgens een pompinstallatie in het landschap, en gevaar voor verzakkingen en scheuren in muren op de koop toe. Om het sluimerend ongenoegen te smoren beperkt de NAM de overlast en toont het bedrijf zich een gulle gever.

Muziekvereniging Halleluja in het Friese Anjum vraagt de NAM af en toe om een financiële bijdrage. "Dan schrijven we 'We zijn bezig een muziekinstrument te kopen, wilt u daarbij helpen?'," zegt voorzitter Jan Turkstra. "En dan geven ze wel. Twee jaar terug kregen we 500 gulden voor twee b-bassen, en eerder 1.000 gulden voor een tuba. Als je vlakbij woont en je wilt iets gedaan krijgen, dan helpen ze je."

Goed nabuurschap, noemt de NAM dat. "De NAM geeft wat terug aan de lokale bevolking", formuleert directeur Karel Stigter. "Zo hebben we een put in Oldenzaal die eigenlijk dicht moet. Inmiddels staan daar huizen omheen, heel dichtbij. Het geeft toch lawaai als we gaan opruimen. We zijn nu aan het overleggen met de bewoners hoe we de overlast kunnen beperken. En we kijken nu of we daar bijvoorbeeld een skatebaan kunnen aanleggen." Voor kleine donaties als aan Muziekvereniging Halleluja heeft de NAM zelfs een speciale pot waar jaarlijks zo'n 145.00 euro uitkomt. "Het doel van de donaties is enerzijds het tonen van NAM's betrokkenheid met de samenleving en anderzijds het bijdragen tot verhoging en verbetering van NAM's reputatie", heet het in een toelichting. Tien keer per jaar komt de 'donatiecommissie' bijeen om te beslissen over de 600 tot 700 aanvragen van tal van verenigingen. "We hebben voor toekenning allerlei spelregels", vertelt Stigter. Niet jaren achter elkaar dezelfde club, bijvoorbeeld, en geen religieuze instellingen.

De NAM is vrijgevig, leert de ervaring. Marja Oostindiën-Leemhuis, voorheen raadslid in De Marne voor GroenLinks : "Ik ben in Zoutkamp bestuurslid van de dorpsvereniging geweest. Subsidieverzoeken aan de NAM werden altijd ingewilligd." Niet helemaal altijd. Gaatske Wiersma van Vogelopvanghuis De Fugelpits in Anjum zegt dat ze een toezegging van 50.000 gulden had gekregen, maar dat die weer werd ingetrokken toen De Fugelpits de NAM beschuldigde van een ernstige vervuiling bij Terschelling. Volgens de NAM heeft er echter nooit een officiële aanvraag van Wiersma gelegen.

De NAM heeft een goede naam in het noorden. Turkstra van Halleluja : "We hebben geen kritiek op de NAM. We willen toch ook graag warm zitten, niet ?" NAM-directeur Stigter zelf heeft achter menig raam een affiche gezien met de tekst : 'Handen af van de NAM'. In Anjum betaalde de NAM ook 5.000 gulden voor de schijnwerpers op de Nederlands-Hervormde kerk. Toen de booractiviteiten vlakbij begonnen kreeg Dorpsbelang Anjum feestelijk een cheque van 7.500 gulden overhandigd, vertelt A. Dijkstra, indertijd bestuurslid. Dijkstra zegt : "Het heeft niks aan mijn mening over de NAM veranderd. Het is geen zand-in-de-ogen-strooierij, daar zijn wij Friezen te nuchter voor."

Niet iedereen is echter overtuigd van de noordelijke nuchterheid. "Het gaat bij die dorpsverenigingen om bedragen van een paar duizend gulden," zegt Marja Oostindiën-Leemhuis, voormalig raadslid in De Marne. "Voor de dorpjes hier is dat veel. Je krijgt altijd te weinig subsidie van de gemeente als je iets wilt doen. Daar hebben wij dan de NAM voor, hahaha. Het is raar eigenlijk. Het is een heerlijk bronnetje om je tekort op te vangen. En dan ga je natuurlijk niet tekeer tegen die boringen."

Op zo'n drie uur autorijden van de Wadden en de winning ligt het regeringscentrum Den Haag. De NAM heeft lang een thuiswedstrijd gespeeld op dit speelveld, dat zich op de stadsplattegrond laat tekenen als een driehoek tussen het hoofdkantoor van Shell, het ministerie van Economische Zaken en de gebouwen bij het Binnenhof. 'Ons gas' hielp niet alleen onze welvaart opbouwen, maar levert nu nog altijd miljarden aan export en belastingen op.

Ondanks dit enorme krediet op de reputatierekening heeft de NAM in Den Haag onlangs een enorme nederlaag geleden. De Tweede Kamer heeft kort voor de verkiezingen op initiatief van Tineke Witteveen (PvdA) besloten dat de NAM onder de Waddenzee geen proefboringen mag doen. Wat is er misgegaan met de NAM-lobby in Den Haag?

Lang is de landelijke NAM-lobby geruisloos en onzichtbaar geweest. Veel lobbywerk in Den Haag wordt gedaan door Shell, dat als moeder van NAM wordt gezien, ook al is Esso mede-eigenaar. Fractiespecialisten worden op het Shell-kantoor aan de Carel van Bylandtlaan geregeld bijgepraat over energie-scenario's voor de toekomst, terwijl van tijd tot tijd Kamerfracties komen kennismaken met Shell. De NAM-boringen komen dan op tafel. "Als ik denk aan NAM, zie ik Shell voor me", zegt ex-Kamerlid Witteveen dan ook.

Voor de politieke strijd in de Haagse arena is er het ministerie van Economische Zaken, een trouwe bondgenoot die verantwoordelijk is voor het Nederlandse energiebeleid. In de ogen van EZ is het gas 'ondergronds goud' dat niet alleen werk verschaft aan de gaswinners zelf maar ook aan de off shore-industrie en de bouw. In tal van politieke discussies heeft EZ dan ook pal gestaan voor de belangen van de NAM. Zoals in Langelo.

De NAM besloot begin jaren negentig om gas op te slaan in het Drentse Langelo, maar de provincie Drenthe verzette zich tegen de aantasting van het landschap. Eerst kwam minister Andriessen langs voor een werkbezoek, vertelt oud-commissaris van de koningin De Boer : "We zijn toen langs Langelo gereden en hebben gedineerd in Roden. Hij hield nog een keer een pleidooi om de opslag toe te staan. Andriessen heeft dat toen heel subtiel gedaan. Later, toen de Staten hadden besloten geen gasopslag toe te staan, zei Andriessen in het voorjaar van '94 voor de radio: 'U denkt toch niet dat ik me door een stelletje Drenten opzij laat zetten'. Daar was ik heel boos over." Uiteindelijk besloot het eerste kabinet Kok in 1995 de gasopslag door te drukken.

Het optreden van Andriessen in Drenthe is kenmerkend voor de bijna symbiotische verhouding die het ministerie van Economische Zaken sinds lang onderhoudt met de NAM. De gaswinning in Nederland is een 'publiek-private samenwerking' tussen de Nederlandse staat en Shell. De NAM doet de winning van het gas. De Gasunie, die eigendom is van Shell, Esso en de Nederlandse staat, verzorgt de handel en het transport. Economische Zaken is de architect van dit 'gasgebouw', dat in de jaren zestig door toenmalig minister De Pous is opgetuigd, en is tegelijkertijd een soort beheerder.

De banden tussen EZ en gaswereld zijn zichtbaar in de commissariaten die ambtenaren van EZ bekleden in de gaswereld. "Een totale belangenverstrengeling", vindt voormalig secretaris-generaal Sweder van Wijnbergen. "Ik heb indertijd geprobeerd om de directeur-generaal energie uit het bestuur van de Gasunie te halen, maar voor minister Jorritsma ging dat te ver." Minder zichtbaar is de hand van de gaswereld op EZ, waar de inmiddels vertrokken directeur-generaal Dessens van energie volgens Van Wijnbergen overlegde met de energiebedrijven voor een wetsvoorstel naar de minister ging. "Er werd gedaan alsof wij een beetje de NAM waren. Maar NAM is gewoon Shell en Esso, hoor."

De discussie rond de Waddenzee die al zo'n twintig jaar om de zoveel tijd opflakkert, laat echter zien dat het maatschappelijke klimaat voor de NAM in killer is geworden. De milieubeweging heeft zich in de jaren tachtig ontwikkeld tot een krachtige pressiegroep, die dankzij het forse ledental en ruime aandacht in de media meer en meer de agenda is gaan bepalen. Tegelijkertijd heeft het gas zijn magie wat verloren. "Heel lang bestond er geen twijfel over de nut en noodzaak van de winning van aardgas, dat gas was goed voor onze welvaart. Nu het als vanzelf goed lijkt te gaan met de economie heeft een ministerie van EZ het moeilijk", analyseert Stigter.

Het maatschappelijke klimaat is ook voelbaar geworden in de discussie van de Tweede Kamer over de Waddenzee. De VVD was altijd voor boringen, Groen Links en D66 tegen. PvdA en CDA waren heel lang tamelijk ambivalent, maar begonnen in de jaren negentig aarzelend op te schuiven naar 'niet boren'. Vooral deze partijen moest de NAM extra bewerken. Dat gebeurde met de brieven en hoorzittingen, maar ook op meer informele wijze. "Grote bedrijven geven allemaal recepties, de NAM ook", zegt Witteveen (PvdA). "Natuurlijk worden er dan strategisch mensen om je heen gezet en die mensen beginnen dan over de Waddenzee en over de werkgelegenheid die ermee is gemoeid."

Het CDA bleek aanvankelijk niet ongevoelig voor de NAM-lobby, concludeert milieudeskundige Tanja Verbeeten in haar proefschrift over de Waddendiscussie. In 1993 kondigt CDA-Kamerlid Jacob Reitsma in de Kamer plotseling aan dat zijn fractie onder strikte voorwaarden gasboringen wil toestaan. Verbeeten schrijft dat toe aan de lobby-activiteiten van de industrie. Reitsma had kort daarvoor op uitnodiging van de off shore-industrie een bezoek gebracht aan een platform in de Waddenzee. Maar toen de discussie in 1999 weer eens oplaaide bleken ook bij het CDA de twijfels over de milieu-effecten te overheersen.

Bij de lobby voor de boringen in de Waddenzee is de NAM weer samen met Economische Zaken opgetrokken. "EZ en de NAM gaan uit van dezelfde feiten", licht een EZ-woordvoerder toe. Met 'feiten' wordt vooral gedoeld op het rapport dat de een gerenomeerd onderzoeksbureau in 1998 liet maken. De 'wetenschappelijke' conclusie dat de milieuschade van boren beperkt is, is een soort mantra geworden voor de NAM èn EZ. "Ik heb deze argumenten van de NAM geregeld teruggehoord van EZ-ambtenaren", zegt oud-Kamerlid Marijke Augusteijn (D66).

De kracht van de NAM-lobby - de steun van EZ en het rapport - is echter zijn zwakte geworden. Om te beginnen heeft het ministerie van Economische Zaken zijn invloed op de gaswereld zien afnemen door de liberalisering van de energiemarkten en de ontmanteling van het 'gasgebouw', waarbij de Gasunie wordt opgesplitst. Tegelijkertijd zijn andere ministeries zoals dat van VROM (Milieu) zich gaan mengen in de discussie over de nationale energievoorziening. "De besluitvorming van de politiek is daardoor behoorlijk moerassig geworden", zegt NAM-directeur Stigter die laat doorschemeren te lang te hebben geleund op EZ.

Het eindeloos hameren op dat rapport uit 1998 heeft als een boemerang gewerkt bij de Kamerleden. "Het is mogelijk dat Kamerleden er juist extra chagrijnig van zijn geworden. Dat gebeurt vaak als er te vaak op ze wordt ingepraat", zegt hoogleraar milieukunde Lucas Reijnders. Vooral als de boodschapper meer signalen uitzendt dan ontvangt.

"We hebben met de D66-fractie eind 1999 nog bij Shell Nederland op kantoor gezeten. Shell stond in het geheel niet open voor onze argumenten, het was 'tut, tut, tut zo'n vaart loopt het allemaal niet hoor, mevrouwtje'," zegt Augusteijn. "Dat heeft mij gestoord." Ook scheidend Kamerlid Hans van den Akker (CDA) vond weinig gehoor voor zijn suggesties. "Ik heb gevraagd om proeven te nemen met het opslaan van kooldioxyde in gasvelden, omdat je daarmee mogelijk bodemdaling kunt opvangen en aan je Kyoto-doelstellingen kunt voldoen. 'We studeren nog', werd gezegd, maar proberen is beter."

De NAM maakte een "drammerige indruk", zegt Tanja Verbeeten. "De NAM was erg overtuigd van het eigen gelijk. Met emoties in de discussie hadden ze niets, zeiden ze zelf. Ze maakten er een erg technisch debat van. En dat was een misrekening. De NAM dacht dat de politiek op technische argumenten zou beslissen. Maar er bleken ook emoties een rol te spelen."

NAM bevestigt deze analyse. In navolging van moedermaatschappij Shell koestert het bedrijf nu de dialoog met de samenleving, "Enkele jaren geleden zijn we begonnen met een reorganisatie en daarna zijn we ook meer de blik naar buiten gaan richten", zegt Stigter. "Bij het oude NAM bleef het bij argumenten uitwisselen, een technocratisch gelijk willen krijgen. De NAM was anoniem en introvert, vanuit een ivoren toren. Dat kan worden gezien als arrogant.""

Het personeel treedt nu op als 'NAMbassadeur'. En de subsidiepot moet ook meer bijdragen aan het imago van de NAM. Stigter: "Tot twee jaar geleden werd er gewoon geld gegeven. Nu vinden we dat de begunstigden ons moeten helpen ons verhaal te vertellen. Dat kan bijvoorbeeld door een standje op een markt, of een kleine advertentie in het programmaboekje."

Zal het 'maatschappelijk ondernemen' de NAM-lobby helpen ? Niet genoeg, zeggen deskundigen zoals Verbeeten : "De omslag van de NAM is te laat gekomen." "Nee", zegt voormalig NAM-woordvoerder Frank Duut : "Vroeger hielden we de procedures scherp in de gaten en boekten we uiteindelijk succes voor de rechter met in de loop van de jaren honderden boringen als resultaat. Natuurlijk zegt de Waddenvereniging nu dat de NAM goed bezig is, maar intussen houdt de directeur daar de juridiche procedures wel scherp in de gaten en denkt: 'Ik heb ze te grazen'."
Leeuwarder courant 15 november 1997
Dongeradeel krijgt van NAM negen ton
Dokkum - Dongeradeel krijgt van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ƒ 899.294 voor het gaswinningsstation bij Anjum. Het gaat hier om een eenmalige bijdrage. De vergoeding vloeit voort uit de afspraken, die zijn gemaakt over de concessieverlening in Noord-Friesland.

Het nieuwe gasbehandelingsstation is begin deze maand officieel in gebruik genomen. Als de derde put gereed is, pompt het onbemande station ongeveer 10 miljoen kubieke meter gas per dag door naar Grijpskerk. Het aardgas komt uit de verschillende velden in Dongeradeel. De hele installatie heeft ƒ 200 miljoen gekost.
Leeuwarder Courant 24 oktober 1997
Oppervlaktewater in deel Friesland verzilt
Leeuwarden - In het kustgebied van Friesland en in de veengebieden zal het oppervlaktewater in de komende vijftig jaar extra verzilten. Oorzaken daarvan zijn bodemdaling door gaswinning, stijging van de zeespiegel als gevolg van klimaatverandering en oxidatie van veen. Dat blijkt uit een onderzoek van de het Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO in opdracht van de provincie Friesland.

De onderzoekers berekenden dat, zonder bodemdaling en zeespiegelrijzing, bij het Lauwersmeer en bij Harlingen een behoorlijke stijging van de zoutconcentratie zou plaatsvinden. De verklaring daarvoor is dat de doorlatendheid van het watervoerend pakket groter is dan elders in de provincie.
Met de gegevens van het gebied bij het Lauwersmeer en Harlingen als uitgangspunt, komen de onderzoekers tot de conclusie dat er aan de rand van de Waddenzee 		een extra effect van verzilting optreedt. Dat effect is enkele kilometers landinwaarts verdwenen. Verder bleek de zoutconcentratie in veengebieden te stijgen. Om het zoutgehalte in veengebieden aanvaarbaar te houden zou er gebiedsvreemd oppervlaktewater van elders aangevoerd moeten worden.
Dat wordt echte ongewenst geacht vanwege de kwaliteit van het gebiedsvreemde water. Maatregelen in de waterhuishouding worden daarom in de toekomst noodzakelijk geacht. Het zoutgehalte van het oppervlaktewater wordt voor een deel bepaald door opkwellend brak grondwater. Hoeveel het grondwater kwelt is weer afhankelijk van het niveauverschil tussen zeewater en het oppervlaktewater van het vasteland. Het niveauverschil is de drijvende factor achter de kwelstromen. Een bijkomende factor is de onregelmatige verdeling van zoet en zout grondwater in de provincie.
Leeuwarder courant 11 april 1995
Bodem Anjum zakt hooguit decimeter
Anjum - Als gevolg van de gaswinning zal de bodem bij Anjum tot het jaar 2050 maximaal 10 cm zakken. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) stelt dat vast na onderzoek naar de bodemdaling rond Slochteren, waarbij de gasvelden in de Fries-Groningse randgebieden zijn meegenomen.

De gaswinning bij Anjum zal eind 1997 beginnen, zo verwacht NAM-woordvoerder Frank Duut. Aan de hand van ervaringen elders heeft de maatschappij de prognoses voor de bodemdaling al kunnen maken. 		In het jaar 2000 zal er sprake zijn van 2 centimeter. In 2050 komt het in de kern van het gaswinningsgebied tot 10 centimeter. Duut spreekt over " cijfers met een zeer hoge mate van betrouwbaarheid ". De samenstelling van de zandsteenlaag is in de noordelijke gaswinningsgebieden overal gelijk. Alleen de grootte en de dikte van de laag varieert. De afname van de druk is nog een onzekere factor. In het gebied rond Grijpskerk en Munnekezijl komt de daling in het jaar 2050 op maximaal 22 centimeter, bij Marum op maximaal 6 centimeter.
Leeuwarder courant 7 december 1993
NAM steekt ƒ 100 miljoen in gas Anjum
Dokkum - Voor de bouw van een gasbehandelingsstation bij Anjum is een investering nodig van tegen de ƒ 100 miljoen. Dat bedrag maakte woordvoerder Frank Duut van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) gisteravond bekend in Dokkum, waar hij sprak voor de ondernemersvereniging handel en industrie. Het station zal een oppervlakte van 10 tot 15 hectare beslaan met een "aanzienlijk" aantal boorputten. Het station is daarmee 2,5 keer zo groot als het gasbehandelingsstation van de NAM bij Grijpskerk.
Voor de aanleg is goedkeuring nodig van de gemeente Dongeradeel en de provincie Friesland. Met de vereiste planologische procedures moet nog een begin worden gemaakt. De NAM heeft haast, want uiterlijk 1 oktober 1996 moet het eerste gas uit de Anjumer bodem vloeien. " We mogen qua procedures geen dag meer verliezen. De tijd dringt ", aldus Duut.

De NAM heeft onlangs een gasveld bij Anjum aangeboord van 30 miljard kubieke meter. Het is de grootste vondst sinds jaren. De maatschappij denkt echter dat in de Noordoostfriese bodem nog veel meer gas aanwezig is. Om dat aan te tonen, wil de NAM in 1994 proefboringen verrichten bij Metslawier, Peasens-Moddergat en Engwierum. Ook Ternaard staat nog op het verlanglijstje.
 Volgens Duut is het niet uitgesloten dat ook op deze locaties miljarden kubieke meters gas aanwezig zijn. Het is de bedoeling dat alle gas uit de regio naar het gasbehandelingsstation bij Anjum wordt getransporteerd. " Dongeradeel wordt een zeer drukke gasgemeente. Als het aan ons ligt, hebben we hier jaren werk ", aldus Duut.
Van de investering van bijna ƒ 100 miljoen (" tussen de ƒ 50 miljoen en ƒ 100 miljoen maar het dichtst bij de ƒ 100 miljoen ", aldus Duut) kan ook het lokale bedrijfsleven profiteren. Er is werk te vergeven aan onder andere civieltechnische bedrijven, wegenbouwers, installateurs, apparatenbouwers en staalconstructeurs. Bij gelijkwaardige offertes krijgen noordelijke bedrijven de voorkeur, zo hield Duut de circa vijftig aanwezige ondernemers voor.
 Het optimisme van de NAM over nog aanwezige gasvelden in Noordoost Friesland heeft te maken met een nieuwe techniek waarmee in de bodem wordt gekeken. Tegenwoordig heeft de NAM een driedimensionaal beeld van de bodem, dat vele malen nauwkeuriger is dan de oude techniek. Gasconcentraties die voorheen niet opvielen, kunnen nu tot op enkele vierkante centimeters nauwkeurig in kaart worden gebracht.

In Grijpskerk en Norg wil de NAM twee velden aanleggen voor de opslag van gas. Hier wordt elders gewonnen gas opgeslagen om tijdens piekuren aan de vraag te kunnen voldoen. Het Anjum-veld is hiervoor niet geschikt, aldus Duut. Het veld is te groot en bovendien voldoet het niet aan technische specificaties.
Leeuwarder courant 21 april 1993
NAM : gasvondst bij Anjum is veel groter
Anjum - De gasvondst bij Anjum is veel groter dan aanvankelijk werd aangenomen. De Nederlandse Aardolie Maatschappij schat dat 30 miljard kubieke meter gas in de bodem zit. In eerste instantie ging de maatschappij uit van 20 miljard kubieke meter. De nieuwe omvang is vastgesteld aan de hand van de eerste testresultaten. De gasbel heeft daarmee een omvang die ongeveer eenhonderdste is van die bij het Groningse Slochteren.

De boeren in de omgeving maken zich ongerust over de bodemdaling die bij de gaswinning zal optreden. Dat bleek gisteravond op een vergadering van het CDA-Vrouwenberaad in Leeuwarden. In Groningen kan de bodem met 39 cm zakken. Dat heeft kwalijke gevolgen voor de waterstand.

Gedeputeerde Siem Jansen zei dat de boeren rond Anjum zich voorlopig niet ongerust hoeven te maken. In eerste instantie zijn de gevolgen nihil. Mogelijk dat er op de langere termijn wel schade voor de boeren kan ontstaan, maar dan nog zal die niet groot zijn. Jansen doelde daarbij op de combinatie van het winnen van gas bij Anjum, Munnekezijl en Grijpskerk. Ook bij die plaatsen is gas aangetroffen. Bij Slochteren is de schade bepaald op ƒ 80 miljoen.
Leeuwarder Courant 4 maart 1993
Affakkelen Anjum stuit op problemen
Anjum - Het affakkelen van de onlangs aangeboorde gasput bij Anjum wil niet vlotten. "De put wil moeilijk onder druk komen, daarom duurt het allemaal wat langer dan oorspronkelijk was gedacht", aldus woordvoerder Frank Duut van de NAM. De verhalen in Anjum dat dat de problemen zo groot zijn dat Fransen te hulp zijn geroepen verwijst Duut naar het rijk der fabelen. "De aanwezige Fransen verrichten voor ons seismisch onderzoek dat momenteel plaatsvindt op het Wad."
De NAM wil, zodra de gemeente Dongeradeel daarmee instemt, nog dit jaar proefboringen doen bij Moddergat en Engwierum. "We verwachten ook daar gas aan te boren", aldus Duut. De laatste maanden heeft de NAM al de nodige successen geboekt. Naast de grote gasvondst bij Anjum is er ook een gasveld aangeboord boven Terschelling.
Nieuwsblad van het Noorden 3 februari 1993
Nieuw gasveld levert staat 3 miljard op
Van onze redactie economie
Den Haag - Het door de NAM in het Friese Anjum ontdekte gasveld met een inhoud van 20 miljard kubieke meter gas, levert de Staat ongeveer 3 miljard gulden op. Daarvan komt 2,2 miljard gulden uit de verkoop van het gas, de resterende 800 miljoen gulden bestaat uit vennootschapsbelasting.
De drie miljard gulden zal niet ineens vrijkomen. Waarschijnlijk zal het gasveld pas in 1995 in produktie worden genomen. Het gas dat dan wordt gewonnen, wordt gebruikt voor de export.
Uit het Aardgasbatenfonds zullen projecten die de economische structuur van ons land 		versterken, worden gesteund. Het fonds moet er in 1995 zijn. In dat jaar zou er een kleine 500 miljoen gulden in moeten zitten. Blijvend zou het fonds 800 miljoen moeten omvatten.
De gevonden hoeveelheid van 20 miljard kubieke meter is ongeveer een kwart van de totale gasproduktie van de Gasunie per jaar. Vorig jaar produceerde de Gasunie 84 miljard kubieke meter gas. Daarvan ging ongeveer de helft de grens over. De rest werd in Nederland verbruikt.
Vorig jaar zijn in Nederland 59 boringen naar olie en gas verricht, 27 minder dan in 1991. Er werd minder gezocht naar nieuwe velden. Van de 30 nieuwe boorputten, bleek de helft 'raak'.