Maandag 14 september 2020 :

Beweging in Den Haag met betrekking tot gaswinning ?. Zie artikel van Saskia van Westhreenen in de Leeuwarder Courant onder
Schuivende panelen over boringen onder het Wad.

Maandag 31 augustus 2020 :

Hierbij een interview van RTV NOF met Douwe Anema (Nes) inzake uitsluiting van deelname van Feste Grun Noardeast-Fryslân aan de gebiedscommissie.
Bovenstaand origineel geluidsfragment is enigszins aan de zachte kant. Daarom ook een versterkte versie van het interview.
Zie ook onder Wy binne ûnterjochte fuortset as aksjegroep

"Ook gasproductie Ternaard komt een stap dichterbij". Zie artikel Friesch Dagblad onder Gaswinning Oldelamer mag van Wiebes.

Een ingezonden stuk van Kollumer Popke Veenstra in het Friesch Dagblad van 19 augustus 2020.

Verslag ven het bezoek van minister Eric Wiebes in het Nieuwsblad van Noordoost-Friesland van 19 augustus 2020.

Hierbij een schrijven van Feste Grun Noardeast-Fryslân naar aanleiding van het bezoek van minister Eric Wiebes op 17 augustus 2020 aan deze regio.
Op de foto van links naar rechts : Jan de Graaf (dorpsbelangen Ternaard), Pieter Fedde van der Zee, Doetie Prins (beiden dorpsbelangen Wierum), minister Eric Wiebes, Albert van der Ploeg (voorzitter werkgroep OOT), Maaike Bakker, Douwe Anema (beiden Stichting Feste Grun Noardeast-Fryslan), Hendrik Talsma (dorpsbelangen Ternaard).

Zaterdag 8 augustus 2020 :

Verzet tegen gaswinning, een ingezonden stuk in het Friesch Dagblad van 7 augustus 2020. Jan van der Baan (Grou) legt uit waarom gemeente Weststellingwerf zich zou moeten verzetten tegen gaswinning.
Misschien kan de gemeente Noardeast-Fryslân hier iets van opsteken.

Hierbij een schrijven van Feste Grun Noardeast-Fryslân voor alle dorpsbelangen en inwoners in deze regio.

Het Canadese bedrijf Vermilion wil in gemeente De Fryske Marren zoeken naar gas. Zie onder Ter inzage (Friesch Dagblad).

Drie recente bevingen binnen een week m.b.t. gaswinning in Groningen. De eerste vond plaats bij Loppersum met een kracht van 2,7 (Friesch Dagblad).

Stichting Feste Grun Noardeast-Fryslân voelt zich gebruuskeerd en overvallen. Zie onder
Feste Grun boos : Niet welkom in adviesclub gaswinning Ternaard (Leeuwarder Courant) en
Fêste grûn voelt zich gepasseerd (Friesch Dagblad).

Woensdag 8 juli 2020 :

De gaswinning bij Ternaard is weer een stap dichterbij. Na aandringen van de Waddenvereniging is de inzageperiode verschoven naar half augustus 2020. Zie een artikel in het Nieuwsblad Noordoost-Friesland onder NAM heeft vergunning gaswinning Ternaard aangevraagd.

Hierbij een petitie met betrekking tot schadeprotocol overige velden en het bijbehorende persbericht

"De doelen zijn duidelijk en de ambities zijn hoog, maar de feitelijke realisatie valt nogal tegen". Een bijdrage van Frans Debets (Friesch Dagblad) onder Mondje dicht.

Maandag 25 mei 2020 :

Met betrekking tot het Omgevingsproces Ternaard hierbij de eerste nieuwsbrief.

Commissie bodemdaling Aardgaswinning Fryslân met een verslag over het jaar 2019

De Friese gaswinning mocht van Wiebes 2 miljard kuub hoger.
Zie een artikel van Rutger van der Meij in LC Noord.

Dinsdag 21 april 2020 :

Een artikel van Jan-Peter Soenveld over compensatie.
Zie onder Gasbedrijven moeten meer compenseren(Friesch Dagblad).

Persbureau ANP bestempelde publicatie van een (pas)foto van minister Erik Wiebes op deze website als "onrechtmatig gebruik". Tot nader order hebben we daarom een aantal foto's verwijderd van deze website. Hopelijk heeft U hiervoor begrip.
Bestuur Stichting Feste Grun NoardEast Fryslan.

Dinsdag 17 maart 2020 :

De NAM gaat in Anjum enig onderhoud plegen. Meer informatie onder
Onderhoudsstop op NAM locatie Anjum


"Door het potverteren van onze strategische energiereserves staan we nu wederom klem tussen twee grootmachten die de prijs gaan bepalen van een warme douchebeurt"
Een column van Sybrand Frietema de Vries onder Kleine velden (Friesch Dagblad).


Läslo Evers van het KNMI geeft (enigszins sussende) antwoorden op een aantal vragen.
Zie onder Geen paniek om aardbeving bij Friese grens (Friesch Dagblad).

Een arikel over omgekeerde bewijslast.
Zie onder Actie voor gelijke regeling gasschade (Friesch Dagblad).

Woensdag 29 januari 2020 :

Naast onze website en facebook account publiceren wij met enige regelmaat een nieuwsbrief.
Hierbij de vierde : Nieuwsbrief Feste Grun NOF van januari 2020.

Een arikel over de gasvelden Leeuwarden-Nijega en Earnewâld. Zie onder Kritiek op plannen om gasboring te verlengen (Friesch Dagblad).

Maandag 24 december 2019 :

We staan voor grote uitdagingen. De klimaatopwarming lijkt sneller te gaan dan voorspeld. Nederland is koploper wat betreft de stikstofdepositie. Ondanks dat op diverse fronten de wal het schip keert willen overheid en burger er nog niet echt aan. Boeren en bouwers protesteren alsof er niets aan de hand is. De overheid komt met een geldinjectie van zestig miljoen zodat de gaswinning onder Ternaard en Waddenzee toch mag doorgaan. Vliegveld Lelystad mag gewoon uitbreiden. En, sneeuw of geen sneeuw, Nederlanders gaan weer massaal op skivakantie. ...... Wanneer niemand een stap terug wil doen, gaan we het met zijn allen erg moeilijk krijgen.
Naar aanleiding van de komende jaarwisseling een bijdrage van Sybrand Frietema de Vries .
Zie onder Wat we meenemen naar 2020 (Friesch Dagblad).

Maandag 11 november 2019 :

"De ambities verlagen is politiek onhaalbaar, maar de ambities realiseren lijkt ook onmogelijk".
Een bijdrage van Frans Debets (adviseur op het gebied van duurzame energie) onder Klimaatdossier lijkt op stikstofdossier (Friesch Dagblad).

Donderdag 31 oktober 2019 :

Enkele jaren geleden kregen Anjumers een nieuwe Multi Functionele Accomodatie met een NAM-kantoor. In feite was hier sprake van het omkopen van burgers en bestuur. In Ternaard dreigt nu hetzelfde te gebeuren. In ruil voor een hoop geld mag de NAM haar gang gaan en een nieuw veld onder de Waddenzee exploiteren.
Het wordt alsmaar duidelijker dat we met zijn allen teveel willen. Niet alles kan. Daarom is het opmerkelijk dat het grootste deel van de gelden worden besteed aan sociaal-economische vitaliteit. Het resultaat van het omgevingsproces is dus dat de gaswinning onbeperkt mag doorgaan en dat door subsidies de economie zal toenemen. Dus, bepaald geen winst voor ons leefmilieu.
Meer hierover onder Plannen voor compensatie gaswinning



"En wij burgers moeten ons bewust zijn dat we de consequenties van onze keuzes niet kunnen wegpoetsen met marketingverhaaltjes".
Een rake column van Sybrand Frietema de Vries onder De vervuiler compenseert (Friesch Dagblad).


Op dit moment staat de stikstofdepositie in het middelpunt van de belangstelling. Hierbij een tweetal documenten over dit onderwerp. Mocht U de Engelse taal niet beheersen dan zijn de verschillende illustraties misschien verhelderend. Zie onder Nitrogen deposition (engels) en
Emissies en depositie van stikstof in Nederland (nederlands)

Protest tegen gaswinning vindt steeds meer gehoor. Zie onder Deel 1 en Deel 2 (Friesch Dagblad).

Maandag 14 oktober 2019 :


Toppers in de hiërarchie van Vermilion : links Lorenzo Donadeo (Chair of the Board) en rechts Gerard Schut, P.Eng (Vice President European Operations).

Vermilion mag (meer) gas gaan winnen bij Nijega en Earnewâld. Meer hierover onder
Toestemming voor gaswinning bij Nijega (Friesch Dagblad).

Geert Roovers spreekt over een systeemfout in de besluitvorming rond gaswinning.
Zie onder Burgerinspraak rond gaswinning is wassen neus (Friesch Dagblad).

Vermilion wil meer gas winnen bij Leeuwarden. Zie onder Informatieavond Leeuwarden (Friesch Dagblad).

Twee kopstukken van bedrijf ONE-Dyas exploration and production operating company. Rechts Robert Baurdoux (Chief Execution Officer) en links Alexander Berger (Executive Director).
Zoals U kunt lezen in een volgend artikel wil ook ONE-Dyas in onze regio gas winnen.

Een artikel uit het Financiëel Dagblad van 19 september 2019. Zie onder
Jacht op fossiel gas rond eiland Schiermonnikoog moet stoppen

Waarom geen investeringen vanuit het omgevingsproces naar de Wadden ? Meer hierover onder Waddenvereniging wil Waddenzee wapenen tegen gevolgen gaswinning (Friesch Dagblad).

Minister Eric Wiebes ontkent dat er versnelde gaswinning plaatsvindt in Friesland. Zie onder
Wiebes : kleine gasvelden zijn aflopende zaak (Friesch Dagblad).

Donderdag 29 augustus 2019 :

Toen zo rond 1993 het gasveld in Anjum werd ontdekt , werd gesproken over een 30 miljard m3. Tot nu toe is daarvan naar schatting 15 miljard kuub opgeboord en afgevoerd. Dit getal is echter een schatting vanwege het feit dat de exacte cijfers m.b.t Anjum niet zijn vrijgegeven. Omdat de NAM er alles aan doet om het Ternaarder gasveld (en andere) te exploiteren is het merkwaardig dat de resterende Anjumer voorraad niet wordt aangeroerd.
De volgende scenario's zijn mogelijk :
1 - Het veld is leeg.
2 - Vanwege moeizame winbaarheid zijn er andere methoden nodig om het gas naar boven te krijgen (fracking).
3 - De bodemdaling is veel groter dan verwacht.
4 - Voor gelijkmatige bodemdaling in onze regio is het misschien verstandig om eerst 'jongere' velden te exploiteren. Anjum zou dan in een later stadium weer aan de beurt komen.
Naar aanleiding van bovenstaande zijn schriftelijke vragen gesteld.

De stikstofwet heeft misschien gevolgen voor gaswinning.
Zie artikelen onder Stikstofregels ingezet tegen gasboring Ternaard
en 'Eindelijk harde lijn getrokken met stikstofwet' (Friesch Dagblad).

Maandag 12 augustus 2019 :

Zoals bekend is er sprake van een toenemende verzilting in onze regio. Hierbij nog maar eens opgemerkt dat het verziltingsproces door gaswinning (dus bodemdaling) wordt versterkt. Zie artikel onder Verzilting groot risico voor Fryslân (Friesch Dagblad).

Ook wanneer een meerderheid tegen gasboren is, betekent dit nog niet dat er geen gaswinning komt. Zie onder Verwarring rond draagvlak gasboren (Friesch Dagblad).

Hieronder de produktiecijfers tot en met 2018 van verschillende velden in de gemeente Noardeast-Fryslân en omliggende streken. Meer gegevens inzake gas- en oliewinning kunt U inzien onder www.nlog.nl
Misschien is het goed om onderstaande duizelingwekkende cijfers in een ander daglicht te plaatsen. Totale produktie tot nog toe in onze regio bedraagt 43.384.235.186 m3. Bij een (aardgas) dichtheid van 0,833 kg/m3 betekent dit een gewicht van 36.139.067.909 kg. Een gemiddelde tankwagen zal een laadvermogen van 10.000 kg hebben. Dit betekent dus dat 3.613.906 tankwagens nodig zouden zijn geweest om het gas te vervoeren -> dus meer dan 3.5 miljoen vrachtwagens.
Voor de Nes produktie van 2018 kunnen we ook zo'n berekening houden : 762.573.244 m3 = 635.223.512 kg = 63.522 tankwagens -> dus meer dan een 63.5 duizend vrachtwagens.

Produktiecijfers gasvelden Noardeast-Fryslân en omstreken tot 1 januari 2019
Veld	Produktie 2018	In produktie sinds	Produktie Totaal
Nes (deel Waddenzee)	762.573.244 m3	2007	10.293.992.280 m3
Ameland oost (deel Waddenzee)	195.710.495 m3	2003	5.574.638.153 m3
Anjum	0 m3	1997	5.290.398.829 m3
Moddergat (deel Waddenzee)	233.182.871 m3	2007	4.305.175.758 m3
Lauwersoog (geheel Waddenzee)	221.156.228 m3	2005	3.763.016.391 m3
Metslawier	0 m3	1997	1.267.691.076 m3
Metslawier Zuid	55.722.412 m3	2012	1.506.585.427 m3
Ameland westgat	093.596.137 m3	2003	2.697.050.449 m3
Munnekezijl	48.585.194 m3	2003	2.011.108.246 m3
Vierhuizen (deel Waddenzee)	55.500.608 m3	2008	1.647.304.611 m3
Oostrum	38.077.393 m3	2003	1.439.527.823 m3
Blija-Zuidoost	53.018.550 m3	1985	1.215.467.805 m3
Blija-Ferwerderadeel (deel Waddenzee)	26.265.423 m3	1985	590.555.374 m3
Ezumazijl	0 m3	1999	474.845.919 m3
Blija-Zuid	25.999.233 m3	1985	251.653.307 m3
Produktie totaal		43.384.235.186 m3

Vrijdag 19 juli 2019 :

Minister Wiebes doet uitspraak m.b.t. Ternaard. Meer hierover kunt U lezen onder
Enquête gaswinning Ternaard komt er niet (Friesch Dagblad).

Donderdag 23 mei 2019 :

22 mei 2019

PERSBERICHT - steunbetuiging actiegroepen, Milieudefensie en Waddenvereniging aan Groningen en oproep aan Minister Wiebes

Veilige gaswinning is een sprookje!
Minister Wiebes: word wakker, dit is een nachtmerrie !

En wéér beefde Groningen vanochtend. Een forse aardbeving met een kracht van 3,4. En wéér staat het leven van de inwoners op de kop. Leven in onveiligheid, met schade, met een praktijk van kastje-muur en grote onduidelijkheid. Een nachtmerrie. Namens de Stichting Tsjingas, Laat Fryslân Niet Zakken, Stichting Gas DrOvF, Waddenvereniging, Ternaard Foar de Wyn, Feste Grûn Noard-east Fryslân, Foar Heech Tsjin Gas, OnzeKlei, Niet Fracken in Waalwijk, Laat Woerden Niet Zakken, Stop Gaswinning in Loon op Zand en Milieudefensie spreken wij hierbij onze steun uit aan alle getroffen Groningers. Wij zijn solidair en blijven ons samen met jullie inzetten voor een goede schaderegeling, de afbouw van de gasverslaving en het sneller sluiten van de gaskraan.

Gaswinning = schade
Maatschappelijk is een breed besef ontstaan dat gaswinning schade veroorzaakt. Gaswinning leidt tot grote zorgen onder inwoners. Ziekte, stress, verdriet en wanhoop zijn gevolgen. Gaswinning leidt tot bodemdaling. Schade aan huizen is een van de gevolgen. Gaswinning gaat altijd gepaard met inzet van chemicaliën. Niemand die kan voorspellen wat op langere termijn de effecten hiervan zijn op bodem, water en natuur. Gasgebruik draagt bij aan klimaatschade. 40.000 deelnemers aan de klimaatmars eisten acties om klimaatverandering te stoppen. Nieuwe gaswinning staat zéker niet op de lijst van maatregelen.

Dovemansoren Minister Wiebes
Dit schadebesef heeft geleid tot een groot en breed maatschappelijk tegengeluid, van inwoners, actiegroepen, belangenverenigingen en lokale overheden. Een eindeloze stroom van petities, zienswijzen, manifestaties, ingezonden brieven en rechtszaken is het gevolg. Het Ministerie van EZK wordt overspoeld. Wie gaat navragen komt uit op duizendtallen en op zeker 45 Kamerdebatten. Vooralsnog is EZK doof voor dit maatschappelijke geluid. Het economisch gewin staat nog steeds boven de veiligheid van mensen en het klimaat.

Oproep - leer en stop met plannen voor meer gaswinning
Keer op keer geeft Minister Wiebes aan gaswinning toe te willen staan daar waar dat volgens hem veilig kan. Hoeveel extra pijnlijke lessen zijn er nog nodig om ook bij EZK het besef geland te krijgen dat veilige gaswinning een sprookje is? Veilige gaswinning in Groningen bleek een sprookje. Premier Rutte noemde de aardbeving van vanochtend "verschrikkelijk" en haalde aan dat "iedereen in de jaren vijftig heel optimistisch was over gaswinning, maar dat het nu is veranderd in een nachtmerrie".
Desondanks zijn er momenteel tientallen plannen voor nieuwe, meer of langere gaswinning. Onder het Werelderfgoed de Waddenzee en op talloze plekken in Friesland, Drenthe, Groningen, Overijssel, Utrecht, Brabant, Noord- en Zuid-Holland. Ons landschap wordt geplunderd en de generaties na ons worden opgezadeld met de schade die er van komt. In zijn "kleine gasveldenbrief" schrijft Minister Wiebes: "Daarnaast kijk ik nadrukkelijk naar lessen uit de Groningse praktijk die ook op kleine velden toegepast kunnen worden." Dit is he´t moment om dit te laten zien.

Onze oproep : erken dat gaswinning tot schade leidt, los schade snel en goed op, doe de gaskraan in Groningen dicht, stop met de plannen voor nieuwe gaswinning of meer dan wel langere gaswinning uit bestaande gasputten en zet maximaal in op de overstap naar duurzame energie.

Er is veel te winnen. Het aandeel duurzame energie stond in 2018 nog maar op 7,3%. Er zijn genoeg duurzame alternatieven. De kennis is, de technologie is er, het is een kwestie van doen. Ook zijn er meer mogelijkheden dan nu worden benut om de vraag naar gas terug te brengen. Veel Nederlands willen wel. Daar liggen ideeën en daadkracht. Geef deze motiverende, positieve en toekomstgerichte energie ruim baan.

Dinsdag 21 mei 2019 :

Fryslân haalt in brief uit naar minister vanwege besluiten over gaswinning. Meer hierover onder Wiebes schaadt vertrouwen (Friesch Dagblad).

Hierbij een bericht over gaswinning Waddenzee en draagvlak Ternaard.

Een bericht over gaswinning in Achtkarspelen.
Zie onder Fracken op gaswinlocaties Kootstertille

Woensdag 8 mei 2019 :

Naar aanleiding van het omgevingsproces Ternaard hierbij een schrijven van gemeente Noardeast-Fryslân (Didi Boskma).
In dit document wordt o.a verwezen naar een eerder gepubliceerd document genaamd "Ternaard omgevingsproces"

Inzake Ternaard hierbij ook nog de gemeentelijke internet link.

Overheden maken graag gebruik van (door de burger betaalde) adviesbureau's. Onze gemeente Noardeast-Fryslân blijft daarin niet achter. Op dit moment houden twee consultancy bedrijven zich bezig met de gaswinning in onze regio. Het gaat om De Gemeynt en PARTOER consultants en onderzoekers

Dinsdag 30 april 2019 :

Een paar kleine berichten over
tiltmeters in Sneek en een rekenfoutje van Staatstoezicht op de Mijnen (Friesch Dagblad).

Waardedaling door gaswinning gaat worden vergoed.
Zie onder Rijk komt met compensatie huizenbezitters Groningen (Friesch Dagblad).

Hierbij het laatste nieuws met betrekking tot Blije.
Zie onder Blije zegt nee tegen plannen gaswinning (Nieuwsblad Noordoost-Friesland).

Maandag 1 april 2019 :

Vermilion mag van minister Wiebes (twintig jaar) gas gaan winnen bij Noordwolde. Zie onder Gaswinning Noordwolde mag (Friesch Dagblad).

Zeven burgers grijpen mis bij schadeclaim.
Zie onder Gasschade : weer alleen overheden gecompenseerd (Friesch Dagblad).

De Technische commissie bodembeweging (Tcbb) publiceerde onlangs het document
Advies landelijke aanpak afhandeling mijnbouwschade en Schadeprotocol gaswinning uit kleine velden op land.

De NAM is van plan meer gas op te boren bij Grijpskerk. Zoals de NAM wel vaker doet wordt de vergelijking gemaakt met het 2800 miljard kubieke meter Groninger gasveld.
Toch is het op deze manier vergelijken van gasvelden discutabel. Het beeld wordt heel anders wanneer men uitgaat van de hoeveelheid gas per oppervlakte éénheid. Dan zou het zomaar kunnen zijn dat de hoeveelheid gas onder een voetbalveld bij Grijpskerk groter is dan de hoeveelheid gas onder een voetbalveld bij Loppersum.
Zie onder NAM wil gas uit veld Grijpskerk alsnog winnen (Friesch Dagblad).

Vrijdag 15 maart 2019 :


        De NAM mag 10 jaar langer gas uit de grond halen bij Surhuisterveen. Zie onder Minister negeert negatief advies gaswinning (Friesch Dagblad).

        Zoals bekend is de provincie Fryslân tegen nieuwe gaswinning. Maar desondanks geeft ze wel alle medewerking aan de Canadese (beursgenoteerde) multinational Vermilion.
Zie onder Vermilion mag ook bij Oudega gas zoeken (Friesch Dagblad).

        Afgelopen dinsdag werd in Ternaard o.a. gesproken over een investeringsagenda die de regio moet compenseren voor de gaswinning. Zoals ook in Anjum gebeurde, begint het er nu echt op te lijken dat de Noordoostfriese burger zich laat omkopen met als gevolg dat de NAM onbeperkt gas mag opboren. Een trieste zaak.
        Misschien is het goed te realiseren dat, nadat de handtekeningen zijn gezet, er geen weg terug is. Vanaf dat moment kunnen de gaswinners ongestoord hun gang gaan onder Noardeast-Fryslân en Waddenzee.
        In deze regio is het CDA altijd voorstander geweest van gaswinning. Het mag dan ook niet verwonderlijk worden genoemd dat juist een oud CDA-wethouder een zogenaamd ontzorgingstraject gaat coördineren.
Zie volledige artikel onder Mogelijk onderzoek naar draagvlak gaswinning (Friesch Dagblad).

Maandag 25 februari 2019 :

Het is vrijwel zeker dat de gaswinning bij Moddergat,Lauwersoog en Vierhuizen langer wordt toegestaan. Zie bericht onder Minister blijft bij verlenging gaswinning Moddergat (Friesch Dagblad).


Een ontnuchterende bijdrage van column schrijver Frans Debets rondom de energietransitie.
Zie artikel Friesch Dagblad 22 februari 2019 Stop geruzie en ga wat doen

Omgevingsmanagement was enkele jaren geleden een bedenksel van de NAM om gaswinning onder Noordoost-Friesland en Waddenzee acceptabeler te maken danwel uit te breiden. Zie document Gaswinning kleine velden : Gedragscode.
Op dit moment moet worden geconstateerd dat de gaswinner uitstekend in haar opzet is geslaagd. Zie artikel onder Omgevingsproces Ternaard gaat nu echt van start (Friesch Dagblad).

Naast onze website en facebook account publiceert stichting Feste Grun Noardeast-Fryslân met enige regelmaat een nieuwsbrief.
Hierbij de derde : Nieuwsbrief Feste Grun NOF van februari 2019.

Een opsporings vergunning uit de jaren negentig bepaalt dat de gaswinning onder Ternaard en Waddenzee mag doorgaan. Zie artikel Wiebes verzet zich niet tegen gaswinning (Friesch Dagblad).

Dinsdag 15 januari 2019 :

Mocht U meer willen weten over de stand van zaken rond uitbreiding van gaswinning in Blije hierbij de laatste informatie (Friesch Dagblad).

Gemeente Tytsjerksteradeel wil geen gaswinning door Vermilion. Meer hierover zie hier (Friesch Dagblad).

Aan het begin van 2019 enige statistische data van het afgelopen jaar m.b.t. aardbevingen. Meer hierover onder Minder aardbevingen in Groningen (Friesch Dagblad).

        Nog niet zo lang geleden waren boerenbedrijven vergeleken met nu veel kleinschaliger. Veel werk moest worden gedaan door mens- en paardekracht. Daarom konden boerenbedrijven niet al te groot zijn. Bovenstaande foto uit de vijftiger jaren met "Anjumer Bantmelkers" geeft een treffend beeld van deze gemoedelijke kleinschaligheid. In de kwelders bij Anjum hadden verschillende boeren, burgers of gernierders kleine aantallen melkvee. Er werd met de hand gemolken. Het was toen nog de tijd van de gemengde bedrijven. Mest met stro werd op eigen land uitgereden en er werd geproduceerd voor de lokale markt. Het tegenwoordig veel gehoorde kringloopdenken was toen dagelijkse praktijk. Ook heerste er een andere mentaliteit. Men werkte om te leven en niet andersom ("throch de tiid komme is goed genôch").
        In de jaren daarna zijn boerenbedrijven door o.a. toenemende mechanisatie alleen maar groter geworden. De overheid stimuleerde deze schaalvergroting. Ondanks dat een meerderheid in de gemeente Oost- en Westdongeradeel tegenstemde vond rond 1974 een ruilverkaveling plaats. Bulldozers en kranen vernietigden op brute wijze het karakteristieke landschap wat er al honderden jaren min of meer onaangeroerd had gelegen. Kromme sloten (oude zeegeulen) waren natuurlijk niet efficient en werden dichtgegooid of rechtgemaakt. Een perceel land moest vooral groot zijn en vierkant. Elk heuveltje werd gladgestreken. Kleinere boeren werden min of meer gedwongen te stoppen. Beneden een bepaalde grens kreeg je geen extra land toebedeeld. Specialisatie was ook zo'n toverwoord. Gemengde bedrijven waren volgens de toenmalige beleidsmakers helemaal uit de tijd. Boeren moesten op winst beluste managers worden.
        Nu zijn we zoveel jaren later en komen tot de ontdekking dat er een hele grote keerzijde zit aan het gevoerde beleid van schaalvergroting, specialisatie en efficientie. Mestproblematiek, bestrijdingsmiddelen in voedselketen en grondwater, monoculturen tot in het extreme, ziektedruk en uitputting van het land om er maar een paar te noemen. En last but not least : veel vogels en andere dieren kunnen bij de tegenwoordige intensieve bedrijfsvoering niet meer overleven en verdwijnen simpelweg.
        U vraagt zich nu natuurlijk af waarom dit verhaal valt te lezen op een website welke kritisch is over gaswinning. Bovenstaande illustreert hoe een overheid beslissingen kan nemen of beleid kan voeren welke op de langere termijn volstrekt verkeerd uitpakken. Overheidsbeleid is te vaak gebaseerd op kortetermijn economisch gewin. En hier ligt een parallel met gaswinning. De overheid heeft te lang geen rekening willen houden met de negatieve gevolgen van gaswinning. En daar probeert Feste grun Dongeradiel ook het komende jaar wat aan te doen.

Mocht U overigens de niet-geidentificeerde personen herkennen van de foto dan graag een email naar p.s.tilma@knid.nl